ΒΙΤΑΜΙΝΗ D

Τα άρθρα μας αφορούν κυρίως ΜΗ ΙΑΤΡΟΥΣ, για αυτό προσπαθήσαμε να τα γράψουμε όσο πιο απλά γίνεται χωρίς δύσκολους ιατρικούς όρους και πολύπλοκες ερμηνείες, ώστε να γίνονται κατανοητά σε όλους.

Μοιραστείτε αυτό το άρθρο

Παρότι ζούμε σε μια μεσογειακή χώρα και η βιταμίνη D παράγεται στο δέρμα με την έκθεση στη UVB ηλιακή ακτινοβολία,τα επίπεδα της στον Ελληνικό πληθυσμό και γενικότερα στις μεσογειακές χώρες είναι ιδιαίτερα χαμηλά (το λεγόμενο“Μεσογειακό Παράδοξο”). Είναι μάλιστα χαμηλότερα από τα αντίστοιχα επίπεδα πληθυσμών που ζουν σε βόρειες χώρες. Εκτιμάται ότι πάνω από 1  δισεκατομμύριο άνθρωποι σε όλο τον κόσμο έχουν ανεπάρκεια βιταμίνης D και επίπεδα χαμηλότερα από τα 30 ng/ml.

Τη Βιταμίνη D την βρίσκουμε σε δύο μορφές την D2 που βρίσκεται σε λίγες τροφές όπως μανιτάρια και την D3 η οποία εξασφαλίζεται από την έκθεση στον ήλιο και από τις τροφές.Η D3 είναι η καλύτερα αξιοποιήσιμη από τον οργανισμό.Μεταβολίζεται στο ήπαρ και μετατρέπεται σε 25(OH)D η οποία είναι η αποθηκεύσιμη μορφή και εν συνεχεία μετατρέπεται στα νεφρά σε 1,25(OH)2D (καλσιτριόλη) που είναι η ενεργός μορφή.

Κάποια χρόνια πριν πιστεύαμε ότι η Βιταμίνη D έχει σχέση μόνο με τον μεταβολισμό των οστών γιατί προάγει την απορρόφηση από το έντερο του ασβεστίου (Ca) και την εναπόθεση του στα οστά ενώ παράλληλα ελέγχει και τα επίπεδα του στο αίμα. Αποτέλεσμα της έλλειψης της είναι  ραχίτιδα στα παιδιά και οστεοπόρωση στους ενήλικες.

Τα σημερινά όμως δεδομένα αποδεικνύουν ότι εκτός αυτού η βιταμίνη D μπορεί να αλλάξει ριζικά προς το καλύτερο την πορεία της υγείας τόσο σε επίπεδο πρόληψης όσο και σε επίπεδο θεραπείας χρόνιων νοσηματων.Θεωρείται ότι η διατήρηση ιδανικών επιπέδων της είναι ένα από τα σημαντικότερα βήματα που μπορεί να κάνει κάποιος για την υγεία του.

Αυτό γιατί έχει αποδειχθεί ότι εκτός του μεταβολισμού του ασβεστίου έχει πολλούς επιπρόσθετους ρόλους όπως :

• Ενισχύει το ανοσοποιητικό. Με την ανακάλυψη αυτή αποδεικνύεται για μια ακόμη φορά το μεγαλείο των αρχαίων Ελλήνων. Ο Ιπποκράτης συνιστούσε την έκθεση στον ήλιο σαν θεραπεία λοιμώξεων.

• Σε χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D έχουμε αυξημένο κίνδυνο όλων των ειδών καρκίνων κυρίως παχέος εντέρου, προστάτου και μαστών.

• Έχει σχέση με τα αυτοάνοσα νοσήματα.

• Η έλλειψή της συντελεί στην εμφάνιση άνοιας και της νόσου Αλτσχάιμερ

• Έχει ευεργετική ενέργεια στην κατά πλάκας σκλήρυνση, οστεοαρθρίτιδα και ρευματοειδή αρθρίτιδα.

• Η έλλειψή της αποτελεί σημαντικό παράγοντα κινδύνου στις καρδιοπάθειες και την υπέρταση.

• Επιδρά στο μυϊκό και νευρικό σύστημα.

• Βελτιώνει τα επίπεδα σεροτονίνης με αποτέλεσμα την καλή επίδραση στην ψυχική διάθεση του ατόμου.

• Ο ρόλος της βιταμίνης D στην αντιμετώπιση της λοίμωξης Covid-19 είναι διπλός. Πρώτον βοηθά την παραγωγή αντιμικροβιακών πεπτιδίων στο αναπνευστικό επιθήλιο καθιστώντας έτσι λιγότερη πιθανή τη μόλυνση και την ανάπτυξη συμπτωμάτων.Δεύτερον συντελεί στη μείωση της φλεγμονώδους απόκρισης σε λοίμωξη με SARS-CoV-2. Αυτό είναι πολύ σημαντικό καθώς η υπέρμετρη φλεγμονώδης αντίδραση μπορεί να οδηγήσει σε συστηματικές εκδηλώσεις που αυξάνουν τη βαρύτητα των επιπλοκών της νόσου .Σε έρευνες βρέθηκε ότι το 86% των κρουσμάτων της νόσου με φυσιολογικά επίπεδα βιταμίνης D νόσησαν με ήπια συμπτώματα ενώ αντιθέτως το 73% των κρουσμάτων με έλλειψη βιταμίνης D εμφάνισαν σοβαρά συμπτώματα.

Όλα αυτά οφείλονται σύμφωνα με τις τελευταίες έρευνες στο ότι η καλσιτριόλη (1,25(OH)D) αλληλεπιδρά περίπου με πάνω από 2000 γονίδια,δηλαδή το 10% του ανθρώπινου γονιδιώματος. Γι’ αυτό πολλοί την αποκαλούν ορμόνη και όχι βιταμίνη.

Τα επίπεδα της βιταμίνης D εξαρτώνται από :

 α) Την έκθεσή μας στον ήλιο.

 β) Το γενετικό μας υπόβαθρο.

 γ) Την δίαιτα μας. Στις μεσογειακές χώρες δεν καταναλώνουμε τόσο τις λιπαρές τροφές που περιέχουν βιταμίνη D, επειδή το κύριο λίπος της διατροφής μας είναι το ελαιόλαδο, που  περιέχει πολύ λιγότερη ποσότητα βιταμίνης.D.

Η Βιταμίνη D όπως αναφέρθηκε παράγεται στο δέρμα από την υπεριώδη ακτινοβολία B(UV-B) του ήλιου.Ο χρόνος έκθεσης στον ήλιο διαφέρει από άτομο σε άτομο ανάλογα με την ηλικία (όσο μεγαλύτερη τόσο περισσότερος χρόνος) ή με το πόση μελανίνη περιέχεται στο δέρμα ( ανοιχτόχρωμη ή σκουρόχρωμη επιδερμίδα). Κριτήριο για τον ασφαλή και επαρκή χρόνο έκθεσης χωρίς αντιηλιακό είναι όταν το δέρμα αρχίσει να γίνεται ερυθρωπό.Προσοχή όμως γιατί με την υπερέκθεση  υπάρχει ο κίνδυνος ηλιακού εγκαύματος ή καρκίνου  του δέρματος.Ο παγκόσμιος οργανισμός υγείας (WHO) συστήνει την έκθεση του προσώπου και των χεριών μας για 30 λεπτά την ημέρα για την επαρκή παραγωγή της Βιταμίνης D.

Αιτίες για μη επαρκή έκθεση στον ήλιο είναι :

• Αυξημένος χρόνος παραμονής σε κλειστούς χώρους.Μετακινήσεις με αυτοκίνητο,σχεδόν καθόλου έκθεση στον ήλιο λόγω κλιματιστικών κ.ά..
• Η ηλικία. Όσο μεγαλώνουμε μειώνεται η ικανότητα παραγωγής βιταμίνης D.
• Η παχυσαρκία.
• Η χρώση του δέρματος.Η σκουρόχρωμη επιδερμίδα, λόγω αυξημένης  παρουσίας μελανίνης, μειώνει τη σύνθεση βιταμίνης D.
• Η υπερβολικη χρήση αντηλιακού και με πολύ υψηλό δείκτη προστασίας,
• Τα πολλά ρούχα κυρίως κατά τους χειμερινούς μήνες.
• Η μόλυνση της ατμόσφαιρας στις μεγάλες πόλεις όπου κινούμαστε καθημερινά εμποδίζει την ηλιακή ακτινοβολία να φτάσει στο δέρμα μας.

Στην Ελλάδα παρότι υπάρχει μεγάλη ηλιοφάνεια παρατηρείται συχνή έλλειψη και αυτό οφείλεται σύμφωνα με τις τελευταίες έρευνες σε γονιδιακή ανωμαλία. Μελέτες σε 33.000 άτομα έδειξαν ότι αρκετά γονίδια επηρεάζουν την απορρόφηση της βιταμίνης D.Η μετάλλαξη στο GC γονίδιο έχει την μεγαλύτερη επίδραση και άτομα ομόζυγα έχουν κατά 20% χαμηλότερα επίπεδα. Επίσης τα γονίδια DHCR7 και CYP2R1 επηρεάζουν εξίσου τα επίπεδα της βιταμίνης D.Συνιστάται γονιδιακή διερεύνηση για την ανίχνευση των τριών αυτών γονιδίων.

Δες στο site μας για την εξέταση Γονιδιακός έλεγχος υγείας και ευεξίας (Nutrifit Premium DNA)

Λόγω των πιο πάνω δεν αρκεί μόνο η έκθεση στον ήλιο για την επάρκεια του οργανισμού σε βιταμίνη D. Απαιτείται και διαιτητική πρόσληψη. Ειδικά κατά τους χειμερινούς μήνες θα πρέπει να λαμβάνεται μέριμνα για την κατανάλωση πλούσιων ή εμπλουτισμένων τροφών σε Βιταμίνη D.Αρκετές ποσότητες έχουν τροφές όπως ψάρια (σαρδέλες, σολωμός, μπακαλιάρος,τόνος) μουρουνέλαιο (γενικά λαδι ψαριων). Μικρές ποσότητες έχουν το κρέας (χοιρινό και κοτόπουλο) κρόκος αυγού και τα γαλακτοκομικά προϊόντα.Γενικά η ποσότητα βιταμίνης D3 στις τροφές είναι μικρή και δεν μπορεί να επιφέρει ουσιαστική αύξηση των επιπέδων της στο αίμα.

Για τον λόγο αυτό συνιστάται λήψη σκευασμάτων Βιταμίνης D. Ειδικά σε περιπτώσεις:

• Ατόμων με περιορισμένη έκθεση στο ηλιακό φως.
• Ατόμων σε προχωρημένη ηλικία, παχύσαρκων, με σκούρα επιδερμίδα, με συνεχή χρήση αντηλιακών.
• Ασθενών με οστεοπόρωση ή οστεοπενία .
• Ασθενών με σοβαρά προβλήματα που ελαττώνουν την απορρόφηση και το μεταβολισμό της προσλαμβανόμενης βιταμίνης D, όπως εντεροπάθειες, ηπατικές και νεφρικές παθήσεις, υπερπαραθυρεοειδισμό, κοκκιωματώδεις νόσους.
• Ασθενών που λαμβάνουν αντιεπιληπτικά φάρμακα, ψυχοτρόπα, κορτιζόνη, αντιφυματικά και φάρμακα για το AIDS.

Γενικά συνιστάται η μέτρηση των επιπέδων της Βιταμίνης D και αν είναι χαμηλά η θεραπευτική αγωγή με Βιταμίνη D είναι απαραίτητη.Η μέτρηση της 25(OH)D3 είναι εκείνη που αντανακλά καλύτερα τα επίπεδα της D.

Η μέτρηση της 1,25(OH)2D υστερεί για πολλούς λόγους και συνίσταται μόνο σχετικά για τον έλεγχο της λειτουργίας των νεφρών.

Ιδανικά Επίπεδα Βιταμίνης D3  είναι :

• Έλλειψη: επίπεδα της 25 (OH) D3 χαμηλότερα των 20 ng/mL.
• Ανεπάρκεια: επίπεδα της 25 (OH) D3 21 – 29ng/mL
• Επάρκεια: επίπεδα άνω των 30 ng/mL.

Οι περιπτώσεις τοξικότητας που έχουν καταγραφεί μετά από χορήγηση φαρμακευτικών μορφών της D3: 1,25 (OH)2 D3 είναι πολυ σπάνιες.Υπερβολικές δόσεις μπορεί να οδηγήσουν σε υπερβιταμίνωση με συμπτώματα όπως ανορεξία, απώλεια βάρους, αδυναμία, κόπωση, αποπροσανατολισμό, εμετούς,

Η δοσολογία συμπλήρωσης διαφέρει από άτομο σε άτομο, ανάλογα με την ηλικία, το βάρος, την κατάσταση υγείας, την έκθεση στον ήλιο, τη χρώση του δέρματος και άλλους παράγοντες. Προληπτικά είναι ασφαλής η καθημερινή λήψη 2.000 iu. Τα καλύτερα κλινικά αποτελέσματα επιτυγχάνονται με την καθημερινή λήψη βιταμίνης D3, λόγω της ομαλής και συνεχούς κατανομής της στους ιστούς. H εβδομαδιαία ή μηνιαία λήψη παρέχει μειωμένα οφέλη σε σύγκριση με την καθημερινή.

Η σύγχρονη χορήγηση της βιταμινης D3 με βιταμίνη Κ2, μαγνήσιο, βόριο, ψευδάργυρο, αμινοξέα, βιταμίνες του συμπλέγματος Β έχει πολυ ευνοικότερα αποτελέσματα.

Image by Freepik